Sosyal Medya Üzerinden En Çok İşlenen Suçlar ve Cezaları
Sosyal medya günümüzde hemen hemen herkesin içinde yer aldığı bir platform olarak karşımıza çıkar. Birçoğumuz sosyal medya hesaplarımız üzerinden etkileşime geçmekte, paylaşım yaparak sosyalleşmekteyiz. Facebook, Twitter (X), YouTube, Instagram gibi mecralarda haber ya da bilgi paylaşımı, görsel veya yazılı içerik paylaşımı çoğumuzun yaptığı davranışlar arasında yer alır.
Sosyal medya platformlarının bu tür eylemlere uygun bir yapısının olması birtakım suçların işlenmesi için de uygun bir ortam oluşturur. Bilgisayar teknolojilerinin yaşamımıza dahil olması ile farklı alışkanlıkların da kazanılması söz konusu olmuştur. Bunlardan biri de sosyal medya üzerinde insanların vakit geçirmesidir. Fakat bu süreçte bazı suçların işlenme sayısı ne yazık ki artış göstermiştir.
Tehdit, taciz, hakaret suçu gibi suçlar bu mecralarda sıklıkla karşılaşılan suç tipleri arasında yer alır. Fakat sosyal medya üzerinden işlenen suçlar bunlarla sınırlı değildir. İçeriğimizde, sosyal medya üzerinden sıklıkla işlenen suçlara ve bu suçların işlenmesi halinde faillere uygulanacak cezalara değineceğiz. Ziyaretçilerimizin, hak kaybı yaşamamaları adına içeriğimizi dikkatle incelemesini tavsiye ediyoruz.
Sosyal Medya Suçları Nelerdir?
Sosyal medya suçları bu platformda çok sayıda kişinin yer alması ve bu kişilerin farklı eğitim, kültür, anlayış ve düşünce seviyelerine sahip olması nedeni ile sık karşılaşılan suç tipleri arasındadır. Bu suçlar işlendiğinde Türk Ceza Kanunu uyarınca fail hakkında soruşturma ve kovuşturma başlatılır. Ayrıca, ispat aşamasında bazı farklı uygulamalar söz konusu olur. Sosyal medya suçları arasında örnek verilebileceklerden bazıları şunlardır:
- Terör suçları,
- Hakaret suçu (TCK 125),
- Cinsel taciz suçu (TCK 105),
- Dolandırıcılık suçu (TCK 157 – 158),
- Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu (TCK 132),
- Halkı kin ve düşmanlığa alenen tahrik suçu (TCK 216),
- Verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi veya verilmesi suçu (TCK 216),
- Bilişim sistemini bozma, engelleme, verileri yok etme, değiştirme veya silme suçu (TCK 244),
- Tehdit suçu (TCK 106),
- Şantaj suçu (TCK 107),
- Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu (TCK 123),
- İftira suçu (TCK 267).
Sosyal medya suçları ve cezaları kanun aracılığı ile belirlenir. Sosyal medya platformları kullanılarak işlenebilme özelliğine sahip olan bu tür suçların basit hali veya nitelikli hali için verilen cezalar da farklıdır. Bilindiği gibi bir suç basit hali ile ya da nitelikli hali ile işlendiğinde suça öngörülen ceza miktarı farklı olur. Basit hali ile işlenen suçlarda verilen cezalar genellikle azken nitelikli haller cezada artırıma neden olur.
Sosyal Medya Üzerinden Hakaret
Sosyal medyanın en önemli özelliği çift yönlü bir etkileşime izin vermesidir. Bu mecrada yer alan insanlar karşılıklı olarak aynı zaman dilimi içinde etkileşime girebilir. Geleneksel medyadan ayrılan sosyal medyanın en önemli özelliklerinden biri budur. Zaman ve mekana bağlı kalınmadan dileyen herkes interneti varsa ve bir uygun bir cihaza sahipse sosyal medya platformlarını kullanabilir.
Sosyal medya platformları üzerinde en sık karşılaştığımız suçlar arasında hakaret suçu başta gelir. Kişiler yüz yüze olmadıkları için sosyal medya üzerinden sanal bir ortamda birbirlerine kolaylıkla hakaret edebildiğinden bu suçun işlenmesi daha sık karşılaşılmasına yol açar. Türk Ceza Kanunu m.125 uyarınca hakaret suçu işleyen bir kişi cezalandırılır.
Hakaret suçunu işleyen kişi bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek özellikte somut bir fiili ya da olguyu isnat etmiş olmalıdır. Bir kimse sövme yolu ile de kişinin onur, şeref ve saygınlığına saldırdığında hakaret suçunu işlemiş olur. Bu suçu işleyen kişi için hakkında 3 ay ile 2 yıl arasında hapis cezasına veya adli para cezasına hükmedilir.
Sosyal Medya Yoluyla Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma
Sosyal medya üzerinden işlenebilen suçlardan biri de kişilerin huzur ve sükununu bozma suçudur. Bir kimse bu suçu işlediği takdirde ceza alır. Kişilerin huzur ve sükununu bozma suçu çeşitli biçimlerde işlenebilir. Birine ısrarla telefon etmek, gürültü yapmak veya hukukun yasak kabul ettiği eylemleri gerçekleştirmek sureti ile işlenebilen bu suç için de verilecek ceza 3 ay ile 1 yıl aralığında değişen sürede hapis cezasıdır.
Sosyal Medyayı Kullanmak Suretiyle Cinsel Taciz
Cinsel taciz suçunun da sosyal medya üzerinden kolaylıkla işlenebilmesi mümkündür. Mağdur bu tür bir suça maruz kalırsa şikayet hakkını kullandığında faile ceza verilir. Sosyal medyada işlenen cinsel taciz suçu için 3 ay ile 2 yıl aralığında hapis veya adli para cezasına hükmedilir. Ayrıca, cinsel taciz suçunun bir çocuğa karşı işlenmesi halinde suçun cezası, 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasıdır.
Cinsel taciz suçunun, TCK’de düzenlenen “nitelikli hal” kapsamında işlenmesi durumunda, fail hakkında daha ağır bir ceza söz konusu olur. Örneğin elektronik haberleşmenin oluşturacağı kolaylıktan yararlanılarak cinsel taciz suçu işlenmişse suçun faili hakkında hükmedilecek cezada yarı oranda artışa gidilir. Sonuç olarak, nitelikli hal kapsamında işlenen suçlarda daha ağır bir ceza söz konusu olur.
Bilişim Sistemleri Üzerinden Nitelikli Dolandırıcılık
Dolandırıcılık, basit ve nitelikli olarak işlenebilen bir suç tipidir. Sosyal medyanın araç olarak kullanılması bu suçu nitelikli hale getirdiğinden suçun failine verilecek ceza, alt sınırı 4 yıldan az olmamak kaydı ile hapis cezasıdır. Ayrıca, adli para cezası uygulanacağı zaman elde edilen menfaatin iki katından az olmamak şartı aranır.
İnternet Üzerinden Halkı Kin ve Düşmanlığa Tahrik veya Aşağılama
Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama, internet kanalı üzerinden sıklıkla işlenen suçlar arasında yer alır. Halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama suçu sosyal medya kanalları kullanılarak işlenirse bu suçu işleyene 1 – 3 yıl aralığında hapis cezası verilir. Halkın sahip olduğu bölgesel farklılıklar, din – mezhep ayrılıkları konusunda bir kesimin diğer kesime karşı alenen düşmanlık duyması için tahrik edilmesi suçtur.
Halkın bir kesimini diğer kesimine karşı sosyal sınıf – mezhep – din farklılıkları sebebi ile alenen aşağılayan kişiye 6 ay – 1 yıl aralığında hapis cezası verilir. Halkın bir kesiminin sahip olduğu dini değerlerin alenen aşağılanması durumunda da bu fiil sebebi ile kamu barışı bozulmaya müsait ise 6 ay – 1 yıl aralığında hapis cezası verilmektedir.
Facebook, WhatsApp, Instagram, X(Twitter) Üzerinden Özel Hayatın Gizliliğini İhlal
Bir kimse özel hayatın gizliliğini ihlal suçu işlerse ceza alır. Bunu sosyal medyayı kullanarak yapan kişi için de aynı durum geçerlidir. Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu için öngörülen hapis cezası ise bir ila üç yıl arasındadır. Haberleşme içeriklerini kaydeden bir kişiye ise ceza verileceği zaman temel cezanın bir kat oranında artışı söz konusu olmaktadır.
Bir kimse kişiler arasındaki haberleşme içeriklerini yasaya aykırı biçimde ifşa ederse 2 – 5 yıl aralığında değişen sürede hapis cezası söz konusu olur. Bir kişi kendisi ile yapılan haberleşmeye ait bilgileri karşı tarafın rızası dışında yasaya aykırı olarak ifşa ettiğinde alt sınırı 1, üst sınırı 3 yıl olmak üzere hakkında hapis cezası uygulanır.
Bilişim Sistemleri Üzerinden Tehdit
Tehdit suçu da 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen suçlardan biridir. Bir kimsenin bir başkası veya yakınının yaşamına, vücut bütünlüğüne ya da cinsel dokunulmazlığına karşı saldırı yapılacağı yönünde bir tehdit gerçekleştirmesi söz konusu olduğunda 6 ay – 2 yıl arasında değişen sürede hapis cezası verilmektedir. Tehdit suçu kadına karşı işlenmiş ise ceza sınırı vardır ve 9 aydan az olmamak kaydı ile cezalandırılmaktadır.
Tehdit suçunda mağdurun malvarlığı da hedef alınabilir. Malvarlığına yönelik bir tehdit söz konusu olduğunda mağdur şikayet gerçekleştirirse 6 aya kadar hapis veya adli para cezası uygulanmaktadır. Suçun soruşturulabilmesi içinse mağdurun şikayeti gerekir. Şimdi, tehdit suçuna değindikten sonra sosyal medya üzerinden sıklıkla işlenen bir diğer suça yani şantaja mercek tutacağız.
Sosyal Medya Kanalları Üzerinden Şantaj
Şantaj, 1 – 3 yıl aralığında değişen sürede hapis cezası verilen bir suç tipidir. Bir kimse kanuna aykırı ya da yükümlü olduğu veya olmadığı bir şeyi yapmaya ya da yapmamaya zorlanamaz. Bu maksatla hareket eden ve bu durumdan haksız menfaat temin etmeye çalışan kişi şantaj suçunu işlemiş olur. Bu suçu işleyen kişi hakkında 1 ila 3 yıl arasında hapis cezasına hükmedilir.
Sistemi Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Değiştirme
Bilişim sistemlerini engelleyen, bozan kişi TCK ilgili maddeleri gereğince cezalandırılır. Bu suçu işleyen kişiye 1 – 5 yıl aralığında hapis cezası verilir. Bilişim sistemindeki verileri yok eden, erişilmez kılan ya da değiştiren kişiler de cezalandırılır. Bu kişilere ise 6 aydan 3 yıla kadar hapis cezasına hükmedilir. Şimdi, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma suçuna göz atalım.
İnternet Üzerinden Halkı Yanıltıcı Bilgiyi Alenen Yayma
Halkın yanıltıcı bilgiler doğrultusunda aldatılması suçtur. Halk arasında endişe, korku ve panik gibi duygulara yol açabilme gücünde olan yanıltıcı bilgiler kamu düzenini bozar. Aynı zamanda ülkenin iç ve dış güvenliğini tehlikeye sokabilecek ya da kamunun genel sağlığını ve düzenini bozabilecek gerçeğe aykırı bilgiler alenen yayıldığında suç oluşur.
Bu tür hukuka aykırı davranışlar karşısında ise 1 ila 3 yıl aralığında değişen sürede hapis cezası uygulanmasını gerektirir. Söz konusu hukuka aykırı eylemler bir örgüt faaliyetine bağlı olarak yapıldığında ya da fail, kendisini gizlediği takdirde verilen cezada yarı oranda artış görülür. Zira bu durumlar, cezada artışa gidilmesini gerektirir.
Basın – Yayın Yolunu Kullanarak Suç İşlemek Amacı ile Örgüt Kurma
Bir kimse örgütün yöntem ve faaliyetlerini meşru göstermek üzere teşvik edici davranışlar sergilerse Türk Ceza Kanunu ve sair mevzuat gereğince cezalandırılır. Bu suçun faili hakkında uygulanacak hapis cezasının alt sınırı 1 yıl olup üst sınırı.3 yıldır. Suçu işlerken kişi basın ve yayın yolunu kullanırsa verilen cezada da yarı oranda artış olur.
Sosyal Medya Yoluyla Terör Faaliyetlerinin Övülmesi
Terör örgütlerinin faaliyetlerinin övülmesi suçtur. Terör örgütünün yöntemlerinin meşru gösterilmesi ya da övülmesi Türk Ceza Kanunu kapsamında cezalandırılmaktadır. Bu tür hukuka aykırı fiillere 1-5 yıl arasında hapis cezası verilir. Sosyal medya araçları kullanılarak birtakım eylemler gerçekleştirildiğinde kişilik haklarının ihlali söz konusu olabileceğinden bu tür fiiller karşısında ise tazminat sorumluluğu doğar.
Sosyal Medya üzerinden İşlenen Suçlarda Deliller Nelerdir, Ekran Görüntüsü Delil midir?
Ekran görüntüsü delil başlangıcı olarak kabul edilmekle birlikte yalnızca ekran görüntüsü delil olarak yeterli bulunmaz. Sosyal medya platformları kullanılarak işlenebilen çık sayıda suç bulunur. Bu suçların ispatı sırasında mahkemeye sunulması gereken delillerin suçun ispatı açısından önemi vardır. Belirtmek gerekir ki delillerin değerlendirilmesinde ceza hukukçusu desteği almak yararlı olacaktır.
Ekran görüntüsünün yanı sıra URL adresleri, trafik bilgilerini içeren veriler de delil niteliğine sahiptir. Sosyal medyada yer alan verilerin tespiti sırasında bunların ; e-tespit, noter kanalı ile tespit, damgalat ve blockchain teknolojisi kanalı ile muhafaza edilebilmesi de mümkündür. Netice itibariyle delillerin değerlendirilmesi sürecinde somut olayın özelliklerini ve koşullarını dikkate alarak hareket etmek daha faydalı olacaktır.
WhatsApp ve Sosyal Medya Mesajları Delil Olarak Kullanılabilir mi?
WhatsApp konuşmaları ya da sosyal medya mesajları mahkeme sırasında delil olabilir. Bunun için koşullara bakılır. Konuşmaların doğru olması ve hukuka uygun şekilde elde edilmesi durumunda bu yazışmalar mahkemece delil olarak değerlendirilebilir. Sosyal medya şifreleri kırılmak sureti ile elde edilen veriler hukuka aykırı olarak elde edildiğinden delil niteliğini kaybeder.
Photoshop gibi uygulamalar kullanılması var olan görseller üzerinde oynama ve değiştirme yapılması durumunda da sunulan deliller geçersiz sayılır. Bu tür durumlarda verilerin hukuka aykırı olarak verilmesi suçu işlenebileceği gibi delil uydurma suçu da ortaya çıkabilir. Bu nedenle delillerin toplanması ve yargıya sunulması süreçlerinde son derece hassas davranılması önemlidir.